Opties...hoe zat dat ook al weer?

De originele column is 27 juni 2012 gepubliceerd op DFT.nl / Goeroes / Opties, hoe zit dat ook alweer?

In onze vorige column van 13 juni, “Opties 2.0”, lieten we zien dat u met 1 eenvoudige optietransactie drie dingen bereikt: u kunt uw aandelenportefeuille beschermen tegen koersdalingen, u kunt uw rendement verhogen bij gelijkblijvende koersen en tot slot houdt u ook nog voldoende opwaarts potentieel in de portefeuille als de koersen wel stijgen.

Maar let op: pak het verstandig aan en zorg dat u voldoende basiskennis van Opties in huis heeft. Die basiskennis geven we u in deze serie Opties 2.0 basiskennis. ’t Is soms wat droge stof, maar bedenk dat het voor het goede doel is: rendement verhogen.

Optieklasse
Dat hoort u vaak, optieklasse. Opties hebben betrekking op een bepaalde onderliggende waarde. Dit kan een Index zijn, maar ook een individueel Aandeel of Valuta. Alle opties die betrekking hebben op één bepaalde onderliggende waarde vormen samen een Optieklasse.
Op de markten in Amsterdam (NYSE Liffe en TOM) worden er ongeveer 115 optieklasses verhandeld.
Er kunnen in opties op 52 verschillende onderliggende waarden worden gehandeld. 2 Index opties (AEX-Index en AMX-Index), 49 Aandelen opties (Van Aalberts Industries en Aegon tot Ziggo) en 1 Valuta optieklasse (EDX).

Soort optie: Call / Put opties
Op de optiemarkten van Amsterdam kun je twee soorten opties verhandelen: Call opties (Kooprechten) en Put opties (Verkooprechten). Een Call optie geeft het recht om de onderliggende waarde (bijvoorbeeld een index, aandeel of valuta) te kopen. Een Put optie geeft het recht om de onderliggende waarde te verkopen.

Uitoefenprijs / Strike Price
Het kopen of verkopen van de onderliggende waarde gaat tegen een van te voren vastgestelde prijs. Deze van te voren vastgestelde prijs heet uitoefenprijs.
De uitoefenprijs van een optie is de prijs waartegen de koper van de call optie de onderliggende waarde kan kopen, en/of waartegen de koper van een put optie de onderliggende waarde kan verkopen.
De uitoefenprijs heet ook wel ‘Strike Price’ of ´Exercise Price´. Met het begrip uitoefenprijs is de definitie van opties ook wat nauwkeuriger. Een Call optie (kooprecht) geeft het recht om de onderliggende waarde te kopen tegen een vooraf vastgestelde prijs (de uitoefenprijs). En een Put optie (verkooprecht) geeft het recht om de onderliggende waarde te verkopen tegen een vooraf vastgestelde prijs (de uitoefenprijs).

Looptijd / Expiratiedatum
Voor hoelang heeft u het recht om te kopen of verkopen? Dat hangt af van de looptijd. Het recht om te kopen of verkopen van de onderliggende waarde tegen een van te voren vastgestelde prijs geldt voor een bepaalde looptijd. Deze looptijd loopt tot een van te voren vastgestelde datum. Deze van te voren vastgestelde datum heet de expiratiedatum van de optie, ook wel ´Expiry´. Na de expiratiedatum expireert de optie en houdt op te bestaan.
En weer komen we dichterbij de precieze definitie van een optie:
Een Call optie (kooprecht) geeft het recht om tot een bepaalde datum (expiratiedatum) de onderliggende waarde te kopen op een vooraf vastgestelde prijs (de uitoefenprijs).
Een Put optie (verkooprecht) geeft het recht om tot een bepaalde datum (expiratiedatum) de onderliggende waarde te verkopen op een vooraf vastgestelde prijs (de uitoefenprijs).

Kopen en Verkopen (Schrijven)
U kunt opties Kopen en Verkopen. Klinkt simpel. Maar let op:
U kunt opties ook verkopen, zonder dat u ze bezit. Dit heet het schrijven van opties. Door het verkopen of schrijven van opties krijgt u een plicht in plaats van een recht.
Als koper van een Call optie heeft u het recht om de onderliggende waarde te kopen tegen een vastgestelde prijs.
Als verkoper van een Call optie heeft u de plicht om de onderliggende waarde te leveren tegen een vastgestelde prijs.
Als koper van een Put optie heeft u het recht om de onderliggende waarde te verkopen tegen een vastgestelde prijs.
Als verkoper van een Put optie heeft u de plicht om de onderliggende waarde af te nemen tegen een vastgestelde prijs.

Contractgrootte / Contract Size
Bij opties is ook afgesproken hoeveel onderliggende waarde een koper of verkoper mag kopen of verkopen. Dit noemen we de contractgrootte of ‘contract size’. In Amsterdam wordt voor opties standaard een contractgrootte van 100 gehanteerd. Dit betekent dat als u 1 Call optie koopt, dat overeenkomt met 100 aandelen. Wilt u 500 aandelen kunnen kopen, dan koopt u dus 5 Call opties (500 / 100 = 5).
Hiermee wordt de definitie van opties weer wat nauwkeuriger:
Een Call optie (kooprecht) geeft het recht om tot een bepaalde datum (expiratiedatum) een afgesproken hoeveelheid onderliggende waarden te kopen op een vooraf vastgestelde prijs (de uitoefenprijs).
Een Put optie (verkooprecht) geeft het recht om tot een bepaalde datum (expiratiedatum) een afgesproken hoeveelheid onderliggende waarden te verkopen op een vooraf vastgestelde prijs (de uitoefenprijs).

Amerikaanse / Europese stijl
Opties kunnen tijdens beursuren worden verhandeld. U kunt dan opties Kopen en Verkopen.
Het Kooprecht of Verkooprecht mag u op bepaalde momenten uitoefenen. Sommige opties mag je alleen uitoefenen op expiratie. Andere opties mag je ook tussentijds uitoefenen gedurende hun looptijd, tussen nu en expiratie.
Opties die je tussentijds mag uitoefenen noemen we Amerikaanse stijl opties. In Amsterdam zijn de opties op individuele aandelen Amerikaanse stijl opties. Als belegger kunt u deze dus tussentijds uitoefenen. U hoeft niet te wachten tot de opties expireren.
Opties die je uitsluitend op expiratie mag uitoefenen noemen we Europese stijl opties. In Amsterdam zijn de Index opties en Valuata opties Europese stijl opties. Deze opties mag u dus uitsluitend op expiratie uitoefenen. Let op, u kunt en mag deze opties wel gewoon tussentijds tijdens beursuren verhandelen (kopen, verkopen). U hoeft dus niet te wachten tot expiratie om uw posities te sluiten!
Hiermee wordt de definitie van opties weer wat nauwkeuriger:

• Een Amerikaanse stijl Call optie geeft het recht om tot expiratie een afgesproken hoeveelheid onderliggende waarde te kopen op een vooraf vastgestelde prijs.
• Een Europese stijl Call optie geeft het recht om op expiratie een afgesproken hoeveelheid onderliggende waarde te kopen op een vooraf vastgestelde prijs.
• Een Amerikaanse stijl Put optie geeft het recht om tot expiratie een afgesproken hoeveelheid  onderliggende waarde te verkopen op een vooraf vastgestelde prijs.
• Een Europese stijl Put optie geeft het recht om op expiratie een afgesproken hoeveelheid  onderliggende waarde te verkopen op een vooraf vastgestelde prijs.

Dit al dan niet vervroegd uitoefenen van opties heeft wat financiële addertjes onder het gras. Daarover vertellen we u in een later artikel meer.

Uitoefenen / Exercise
Indien u opties heeft gekocht kunt u deze opties verkopen en/of uitoefenen.
Indien u gebruik maakt van het recht om uw optie uit te oefenen noemen we dit ook wel ‘exercisen’.
Bij het uitoefenen van een Call optie maakt de bezitter van deze Call optie gebruik van het recht om de onderliggende waarde te kopen tegen de vooraf vastgestelde prijs (uitoefenprijs).
Bij het uitoefenen van een Put optie maakt de bezitter van deze Put optie gebruik van het recht om de onderliggende waarde te verkopen tegen de vooraf vastgestelde prijs (uitoefenprijs).

Aanwijzing / Assignment
Indien u opties heeft verkocht zonder deze te bezitten, kunt u deze opties later terugkopen of u kunt worden ´ge-assigned´.
Een tegenpartij oefent bijvoorbeeld haar optie uit en u bent random aangewezen om uw verplichting na te komen. Als de koper wil kopen/verkopen moet er immers iemand anders leveren/afnemen.
Bij een Call optie dient de belegger die wordt ge-assigned (dat is dus een belegger die deze Call optie short zit) de onderliggende waarde te leveren tegen de vooraf vastgestelde prijs (uitoefenprijs).
Bij een Put optie dient de belegger die wordt ge-assigned (dat is dus een belegger die deze Put optie short zit) de onderliggende waarde af te nemen tegen de vooraf vastgestelde prijs (uitoefenprijs).

Expiratiecyclus – Maand-, Week- en Dagopties
Opties lopen af op een bepaalde datum. Dit noemen we de expiratie van een optie.
In Amsterdam expireren opties standaard op de 3e vrijdag van de maand (maandopties). Naast deze maandopties zijn er ook weekopties en dagopties.

Weekopties worden op vrijdag geintroduceerd en expireren de volgende week vrijdag. Zo hebben weekopties een looptijd van één week.
Weekopties zijn beschikbaar op de AEX-Index (AX1, AX2, AX4, AX5) en op 6 individuele aandelen. Te weten Aegon (tradingsymbol AGN met 1AG, 2AG, 4AG en 5AG. 3AG bestaat niet, dat zijn de gewone maandopties AGN die op de 3e vrijdag van de maand expireren), Arcelor Mittal (MT), ING Groep (ING), Koninklijke KPN (KPN), Koninklijke Philips (PHI) en Royal Dutch Shell “A-Shares” (RD).

Dagopties expireren iedere handelsdag. Ze worden de ene dag geintroduceerd en expireren de volgende handelsdag. Dagopties zijn beschikbaar op de AEX-index, met tradingsymbol A1, A2, A3, ..., A31.

Waarde van opties
Opties hebben een bepaalde waarde. De waarde van opties wordt bepaald door een aantal parameters.
We gaan met u door de waardebepaling van opties heen.
De Waarde van een optie bestaat uit twee componenten. De Intrinsieke Waarde en de Verwachtingswaarde.

Intrinsieke Waarde:
Een optie heeft een intrinsieke waarde indien de koers van de onderliggende waarde hoger noteert dan de uitoefenprijs (bij een Call optie) of lager noteert dan de uitoefeneprijs (bij een Put optie).
De waarde van een optie is nooit negatief. De minimum waarde van een optie is 0,0.
Voor een Call Optie geldt dat de Intrinsieke Waarde van de Call optie gelijk is aan de koers van de onderliggende waarde minus de uitoefenprijs van de Call optie. In formulevorm:

Call Optie = maximum ( 0, Koers Onderliggende Waarde – Uitoefenprijs )

Indien een aandeel XYZ 52,0 noteert en een Call optie een uitoefenprijs heeft van 50,0, dan is de Intrinsieke waarde gelijk aan 52,0 – 50,0 = 2,0.
Voor een Put Optie geldt dat de Intrinsieke Waarde van de Put optie gelijk is aan de uitoefenprijs van de Put optie minus de koers van de onderliggende waarde. In formulevorm:

Put Optie = maximum ( 0, Uitoefenprijs - Koers Onderliggende Waarde )

Indien een aandeel XYZ 52,0 noteert en een Put optie een uitoefenprijs heeft van 55,0, dan is de Intrinsieke waarde gelijk aan 55,0 – 52,0 = 3,0.

Verwachtingswaarde:
Naast Intrinsieke Waarde heeft een optie Verwachtingswaarde.
De Verwachtingswaarde is de waarde van de Optie minus de Intrinsieke Waarde. De Verwachtingswaarde loopt, gelang de resterende looptijd van de optie, af naar 0,0.
Op Expiratie noteert een optie haar Intrinsieke Waarde. De Verwachtingswaarde is op Expiratie nihil. De Intrinsieke Waarde van een Optie is de minimale waarde van de optie op expiratie.

Optiepremie
Er zijn een aantal parameters die van invloed zijn op premievorming. Dit zijn:
- Koers Onderliggende Waarde
- Uitoefenprijs van de optie
- Resterende Looptijd van de optie
- Rente
- Volatility
- Dividend verwachting

Waardering van Opties... hoe zit dat?
Tot zover de basis eigenschappen en begrippen van opties. We hebben in dit artikel gezien op welke onderliggende waarden er opties genoteerd zijn. Dat er Call en Put opties zijn. Dat je opties kunt Kopen en Verkopen. Wat een Uitoefenprijs is. De definitie van Expiratiedatum. Contractgrootte. Amerikaanse en Europese stijl. Het Uitoefenen en Assignen van opties. De verschillende Expiratiecycli. En tot slot de Waarde van opties, bestaande uit Intrinsieke Waarde en Verwachtingswaarde.
Over de parameters en de invloed van deze parameters op de waardering van opties in het volgende artikel meer.

Herbert Robijn is oprichter en directeur van FINODEX (www.finodex.com). FINODEX ontwikkelt online beleggingstools voor particuliere aandelen- en optiebeleggers. Met de tools kunnen alle beleggers met 1 druk op de knop complete analyses, berekeningen en selecties maken.

Opties 2.0

De originele column is 13 juni 2012 gepubliceerd op DFT.nl / Goeroes / Opties 2.0

Opties 2.0
U kunt uw beleggingsportefeuille prachtig beschermen met opties. En u kunt met opties extra inkomen genereren. Natuurlijk kunt u opties speculatief inzetten, maar wij gaan voor risicomanagement en extra inkomen. Daar zijn opties namelijk bij uitstek geschikt voor.
Met opties kunt u de verhouding risico/rendement van uw portefeuille positief beïnvloeden. Zorg dan wel dat uw berekeningen en analyses vlekkeloos zijn. Zeperds willen we niet. En daar gaat onze serie Opties 2.0 over: een goede voorbereiding van uw optiebeleggingen is het halve rendement...

Gunstigere verhouding risico/rendement
Met opties in uw portefeuille kunt u voorkomen dat u een puur 1:1 risico loopt. U kent het wel: gaat de AEX-Index 10% omlaag, dan kost u dat 10%, blijft de AEX-Index gelijk, dan blijft de portefeuille gelijk blijft en ja, stijgt de AEX-Index 10%, dan heeft u een (papieren) winst op uw portefeuille van 10%.

In grafiek ziet dat er als volgt uit:

We gaan uit van een positie van 100 fictieve aandelen AEX die we op 12 juni 2012 hebben gekocht rond de slotkoers van 292 (100 x 292 = EUR 29.200). Op de x-as in de grafiek wordt de koers van de AEX weergegeven. Op de y-as tekenen we het resultaat. De blauwe lijn is het resultaat per vandaag. De rode lijn is het theoretische resultaat over een jaar, 21 juni 2013 (expiratie jun-13 opties). Dat resultaat ligt 4,5% hoger dan vandaag, omdat het verwachte dividend rendement in de AEX voor komend jaar op 4,5% ligt.
So far, so good. Maar combineert u deze portefeuille op een handige manier met opties, dan ziet de verhouding risico/rendement er al snel een stuk beter uit. Bij een neutrale portefeuille in combinatie met het schrijven van een call optie beperkt u uw risico en vergroot u uw potentieel rendement.

Voorbeeld neutraal scenario: we schrijven een AEX-Index call optie met een looptijd tot juni 2013 en een uitoefenprijs van 300 op een biedkoers van 18,50.
Een AEX-Index daling van 10% kost u dankzij uw optie dan nog maar 3,7%, een gelijkblijvende index levert zelfs 6,3% winst op en een stijging van de AEX van 10% levert 9,1% op. Een en ander los van het verwachte dividend rendement van 4,5%.
Met dit neutrale scenario genereert u in bij de start initieel EUR 1.850 extra inkomen. Dat is 6,3%, namelijk EUR 1.850 die u ontvangt voor het schrijven van de call optie ten opzichte van de investering van EUR 29.200 in de aandelen. U verlaagt uw risico naar beneden toe dus met 6,3% ten opzichte van alleen aandelen long zitten. En u verdient ook geld bij een gelijkblijvende koers van de AEX. Maar liefst 6,3%. Wel zo prettig. Bij een AEX boven de 300,00 is uw winst op 21 juni 2013 gemaximaliseerd op 9,1% (EUR 1.850 + EUR 800 = EUR 2.650 / EUR 29.200 = 9,1%). Die EUR 1.850 is het geld dat u nu voor de call optie ontvangt. En die EUR 800 is het verschil in de waarde van uw aandelen tussen 292 en 300.
Bij een AEX boven de 300 blijft u winst gemaximaliseerd op 9,1%. De extra waarde in aandelen valt dan weg tegen de meerwaarde van de geschreven call optie.

In grafiek ziet dat er als volgt uit:

Ander voorbeeld met een defensief scenario met 1 optie. We schrijven een AEX-Index call optie met een looptijd tot juni 2013 en een uitoefenprijs van 280 op een biedkoers van 28,50:
Een AEX-Index daling van 10% kost u dan slechts 0,2%, een gelijkblijvende index levert u 5,7% op terwijl een 10%-stijging van de AEX-Index u nog steeds 5,7% winst oplevert.

Voorbeeld offensief scenario: we schrijven een AEX-Index call optie met een looptijd tot juni 2013 en een uitoefenprijs van 320 op een biedkoers van 10,50:
Een AEX-Index daling van 10% kost u dan 6,4%, een gelijkblijvende index levert u 3,6% op terwijl een 10%-stijging van de AEX-Index u 13,2% winst oplevert.

In de tabel staan de voorbeelden op een rijtje. Allemaal portefeuilles met een mandje aandelen in combinatie met één geschreven call optie. Resultaat: minder risico EN een beter rendement.

Aandelen + Opties is veiliger dan 100% Aandelen!
Opties zijn op het eerste gezicht wat complexer, maar een beetje inlezen in de materie levert u al voordeel op: u leert opties in te zetten voor risicomanagement EN voor betere rendementskansen. We maken het u gemakkelijk: in een serie artikelen over Opties 2.0 laten we u zien hoe u opties kunt gebruiken. We kunnen allemaal wel wat beleggingsplezier gebruiken!

Speelveld: EUR 50.000.000 premie per dag…
Pardon?! U leest het goed: in Amsterdam vertegenwoordigt de optiehandel PER DAG een totale optiepremie (prijs van een optiecontract x aantal verhandelde contracten) van EUR 50 miljoen. Dat vertegenwoordigt vervolgens een totale onderliggende waarde van ruim EUR 2,5 miljard. Miljard! Niet zo gek dus dat u daar meer van wilt weten.
In het kort: sinds 1978 worden er in Amsterdam opties verhandeld. Het begon bescheiden, maar inmiddels verhandelen we samen per dag gemiddeld bijna 300.000 optiecontracten (gemiddelde over eerste 4 maanden 2012). Dat zijn 300.00 gekochte en 300.000 verkochte opties. Je hebt immers altijd een tegenpartij nodig. Die optiecontracten vertegenwoordigen samen dus die optiepremie van bijna EUR 50 miljoen bij een totale onderliggende waarde van ruim EUR 2,5 miljard. Per dag!
Opties in Amsterdam zijn dus miljardenbusiness. Daar willen we allemaal wel aan meedoen. Maar dan wel verstandig met beheerst risico en consistent rendement graag. Precies.

Hebben we een beleggingsplan?
Een beleggingsplan, tja. Beleggen is ondernemen en ondernemers hebben plannen. U als belegger dus ook. Beleggers zijn bovendien eigenwijs, dus als het goed is trekt u gewoon uw eigen plan. Wij helpen u op weg. Sterker nog, u kunt bij wijze van spreken dat excelsheetje laten zitten.

Excel, vaarwel
Tuurlijk, wij zijn ook dol op Excel. Maar nog doller op gemak, snelheid en foutloze uitkomsten.
Daarom heeft DFT een hele set beleggingstools die al het handmatige rekenwerk overbodig maken. Deze tools doen het monnikenwerk voor u: rekenen, analyseren, selecteren, sorteren. Zodat u de kans heeft om van die EUR 50 miljoen te profiteren. Basiskennis van opties heeft u wel nodig, u rijdt ook geen auto zonder rijbewijs. Maar dan komt u ook ergens. Zo werkt het met opties ook. Goed nieuws: we maken het met slimme Tools wel een stukkie makkelijker.

Opties...hoe zat dat ook alweer?
Je hebt Calls, Puts, iets met Premies, Grieken en dan een hele reeks mooie namen zoals Covered Calls, Long Straddles en Butterflies. In ons volgende artikel uit de serie Opties 2.0 frissen we uw kennis gewoon even op. Wij vinden dat iedereen met opties op een verstandige, risicobeheersende manier zijn of haar beleggingsrendement moet kunnen verbeteren. Precies: een goede voorbereiding van uw optiebeleggingen is het halve rendement!

Herbert Robijn is oprichter en directeur van FINODEX (www.finodex.com). FINODEX ontwikkelt online beleggingstools voor particuliere aandelen- en optiebeleggers. Met de tools kunnen alle beleggers met 1 druk op de knop complete analyses, berekeningen en selecties maken.